Oğuz Aksaç: Teknik kural içimdeki hissin bekçisi olamaz

Oğuz Aksaç; başarılı bir halk müziği sanatçısı. Diğer adıyla bizce yöresel nağme… Son zamanlarda türkülerinin yanı sıra sanatçı Emre Yücelen’e verdiği video söyleşideki samimi tavırlarıyla adından söz ettiriyor. Nasıl ettirmesin ki? Biz de bu vesileyle kendisiyle bir araya geldik ve hayatını ve müziğini konuştuk. Kendisini daha yakından tanıdık, tanıştık. “Aynılaşan bu coğrafyada bugüne kadar söylemekten gurur duyduğum türkülerden vazgeçmeden, aykırı bir ses soluk olmayı kendime uygun görüyorum.” diyen Aksaç, aynılaşan toplum düzenine bir eleştiri getiriyor. Sesini müzik dünyası içerisinde nereye konumlandırdığını sorduğumuzda ise şöyle cevap veriyor: “Müzik benim için bir yolculuk biçimi. Bazen yolda deniz manzarası olur bazen bozkır, bazen ulu dağlar, kar yağmış patikalar bazen ay ışığında iğde, bazen yağmur sonrası toprak kokusu… Yeni biçilmiş çimen kokusunu reçel gülü kokusuyla kıyaslamam… Kısacası sesimi bu güzel hayattan yana bu manzaraların arasına konumlandırıyorum.”

DELİLİĞİ AKIL BARİKATINI AŞMAK OLARAK TANIMLIYORUM

Oğuz Aksaç’ı internette ulaşabildiğimiz bilgiler dışında direkt kendi ağızından biraz daha tanıyabilir miyiz?
Oğuz Aksaç 1900’lü yıllardan bu yana bir kaç çağ yaşadığını fark eden, hayal etmeyi seven, neşeli, çalışkan başardıklarının değerini bilen, öğrenmekten mutlu olan meraklı biridir. Ayrıntılara önem veren biraz takıntılı az biraz titiz kısaca Başak Burcu işte. Biraz deli derler hakkımda ama ben deliliği akıl barikatını aşmak diye tanımlamayı uygun buluyorum. Oğuz Aksaç her sabah kalkar ‘bugün dünyanın en güzel günü’ der ve ertesi sabah uyandığında bir önceki güne ihanet eder ve ‘bugün dünyanın en güzel günü’ der. Hayatı çok sever. Hayatın yavaş güzelleştiğini hızlı kirlendiğini ve o meyveyi dalından 60 kere koparacak vakti olduğunu keşfetmiştir. Ve tavla oynamayı çok sever.

Müzik yaparken kurallara veya teknik detaylara katı bir şekilde bağlı kalmamak gerektiğini düşünüyorsunuz. Neden?
Neden kuralları önemseyelim ki? Kuralları kim koyuyor insanlar değil mi? Tarih bize insanların çoğunlukla ileride yanlış diye tanımlayacağı şeyleri dayattığını kaç defa gösterdi. Müzik elle tutulamayan gözle görülemeyen soyut gibi bir şey. Bir ‘Si’ notası diğer bir ‘Si’ notasının hissettiremediği bir hissi tetikleyebilir ve tüyler diken diken olur. Ama burada sesi şu kadar düşelim şu kadar gecikelim diye hesaplayarak o hissi oluşturamazsınız. İnsanoğlunun en büyük gafıdır her şeyi matematik temeller üzerine oturtmak. Hatta bazı duyguları kelimelerle ifade etmek bile büyük bir hatadır. Teknik çalışmak yetilerimizin alanını büyütür, genişletir daha da kolaylaştırır. Ama o teknik bir kural benim içimdeki hissin bekçisi olamaz.

Şu ara hayata dair sanatınıza dair kafanızda neler var? Sizi düşündüren şeyler neler?
Mutlu kalmayı planlıyorum mutlu olduğum şeyleri yapmayı bazı şehirlere yönelik projeler üretiyorum, küçük film hikâyeleri, kısa yazılar, şiirler ve bol hayal kuruyorum. Eşimle çocuklarımla zaman geçirmeyi çok seviyorum, ekonomiyi takip ediyorum yaylada bir bahçemiz var oraya gidip ot yolmayı, ağaçlara su vermeyi onların çocuklarımın büyüdüğü gibi yavaş yavaş büyümesini izliyorum. Müzikle ilgili zaten hiç durmuyorum iki hafta sonra yeni albüm çıkacak sonrasında iki albüm daha hazır. Sosyal medya için biraz kayıt hazırlıyorum çok fazla beste yaptım bu ara onları hazırlıyorum. Yani zamanı iyi kullanıyorum.

Türkü tanımının 50 yıl önce ile şu an aynı olmadığını düşünüyorsunuz. Bunu gelişen dünya, değişen birey ve ‘lokasyon’ bağlamında okurlarımız için değerlendirir misiniz?
Evet, koşullar değişiyor hayat değişiyor gereksinimler, tarifler gerçeklik değişiyor 50 yıl önce ‘sobalarında kuru meşe yanıyor efem’ vardı şimdi soba yakarsanız belediye gelir cezayı keser. Doğalgazı kapınıza kadar çektiler; bu bir pazardır artık siz bu pazarın zorunlu alıcısısınız. Dünya için sayısal bir algoritmanın parçasısınız küresel kavramının parçasısınız ve hayatınızda artık soba, kömür meşe odunu yok yenidünyaya hoş geldiniz şimdi elinizdekilerin edebiyatını türküsünü bulmalısınız.

TÜRKÜLERİMİZİ GÜNCELLEMEK ZORUNDAYIZ

Bazı şeyler zaman karşısında edilgenleşir, bazıları yok olur bazıları ise dimdik ayakta durur. Neler mi? ‘Vardım Hint eline kumaş getirdim’ bir Erzincan türküsüdür. Yüzyıllar boyunca Anadolu’nun en önemli kumaş pazarından biri Erzincan olmuştur. İran’dan, Hindistan’dan oradan buradan gelen kumaş satıcıları hanlarda kalırmış peki sonra ne oldu o hanlara? Otel diye lüks yüksek konforlu yerler yapmayı başardı insanlar. Ve hanlar tarihi turistik yerler oldu türkülerimizin de birçoğu böyle olacak tarihi turistik… Şimdi bana çok insan kızıyor biliyorum sayıp döküyorlar ama kendimize dönüp bu eleştiriyi biri yapmak zorunda. Türkülerimiz güncellenmek zorunda başka bir yolu yoktur bunun. Burada söylediğim şeyi başka taraflara çekmesin kimse. Güncellemeyi başka ögelerle benzeşme isteği gibi anlamak kolaycılığına gidilmesin…

ANADOLU MÜZİĞİ TOPLUMUN İLERİSİNDEDİR

Yarım koma çeyrek komalar gibi seslerimiz de önemlidir ama klarnet nasıl zamanla Anadolu kültürünün parçası haline geldiyse basgitar, saksafon, balalayka hatta belki sitar gibi enstrümanlar da bu topraklarda yerini alabilecektir zamanla. Diğer yandan Anadolu müziğinin edebi bir gücü ve düşünsel olarak toplumun ilerisinde seyreden bir rotası vardır. Topraklarımızın önemli nasihat türküleri vardır aşk türküleri vardır… Bunlar değişimi kucaklayarak yazılmışlardır ve bu yüzden de her çağda değerini korumuş türkülerdir bunlar. Toplumun bu ilerici değerlerini yeniden daha ileride bir yerde buluşturmak isteği ve gerekliliğinden bahsediyorum. Bugüne kadar üretilenleri küçümsemek değildir bu, aksine bununla gurur duymak ve bundan sonra üretilecek eserlere bir yörünge arayışıdır.

MOR MENEKŞEYE BENZETİLEN SEVGİLİ ŞİMDİ NASIL TARİF EDİLECEK?

Yenidünya insanı bu kadar gelişen iletişim araçlarına rağmen daha da yalnızlaşıyor. İç sesiyle bu kadar kavga eden insanlar kendini eleştiren diğer sessiz kişiyi boğmak için uğraşıyor. Çünkü o iç ses dünyanın sana önerdiği hayata ve bu hayata sahip olmak için yapman gerekenlere karşı çıkıyor. Ve sen o önerilen yaşam için kendini boğazlıyorsun… Bir yandan da bireyin artık çok boş vakti var bakın dünyadaki her 100 insanın 84’ü hayatını üretimden kazanıyor. Robotlar, traktörler, vinçler üretiyor insan artık atıl bir güç. Artık boş zaman sektörü diye bir şey var. Daha çok kendiyle uğraşan, kendini, yaşamı, aşkı, zarafeti, evreni, varoluşu yeniden tarif etmek üzere olan bir insanlık var karşımızda. Tarım toplumu iken bahçedeki erik dalı, tarlada ekin, yaşamı tarif etme aracımızdı, şimdi tarlalarda güneş enerji panelleri var bakalım mor menekşeye benzetilen sevgili nasıl tarif edilecek? Türkülerde yaşamın evirildiği yöne evirilecek.

NERENİN MÜZİĞİNİ YAPMAYA ADAYSANIZ ORANIN YAŞAM FORMUNU ALGILAMALISINIZ

Başarılı bir yöresel şarkı/türkü yapımı için sanatçının ilk etapta referans alması gereken kriterler nedir?
Bazen yan yana iki ilçede bile farklılıklar olabiliyor. Bölgelerdeki enstrümanlar yetişen yiyecekler, topografı, iklim, vs. birçok sebep bu farklılıkları oluşturuyor. Bir bölgenin müziğini yapmak isterseniz ebetteki o bölgenin enstrümanlarına kulak vermek mümkünse çalmak gerekir. Karadeniz müziğinden kemençeyi, tulumu çıkarıp yerine ney, dombra, kanun koyarsanız artık o Karadeniz müziği olmaz. Bir Edirneli ‘cırılasız’ demez ya da Silifke’de kız çocuklarına ‘paçi’ demezler. Ağrı’da ‘ellaam’, Muğla’da ‘gakgoş’ Artvin’de ‘endeğenen’ denmez. Her lafın başında ‘ma’ lafını duyuyorsanız Zaza diyarındasınız demektir. Ayrıca bu kelimelerin bir şivesi vardır okunduğu gibi söylenmezler nerenin müziğini yapmaya adaysanız oranın dili enstrümanı hatta yaşam formunu algılamalısınız; doğalı budur.